بهزیستی روانی جامعه با شناخت زود هنگام ویژگیهای روانشناختی
رویداد غمانگیزی که در موضوعات روانشناختی و رواندرمانی رخ میدهد این است که معمولاً افراد وقتی وارد فضای درمان میشوند که مدتهای طولانی درگیر یک چالشی بوده و این چالش حیطههای مختلف زندگیشان را تحت الشعاع قرار داده و به آنها آسیب زده است. این افراد بعد از احساس آسیب برای رفع آن اقدام کرده یا متوجه میشوند که باید دنبال راه حل بگردند. پیشگیری چقدر در موضوع مهم سلامت روان به ویژه در جوامع امروزی اهمیت دارد؟
لیلی عباسی، دکتری روانشناسی بالینی از دانشگاه علم و فرهنگ، نزدیک به هفت سال است که در حیطۀ روانشناسی و در رشته روانشناسی بالینی و صنعتی- سازمانی فعالیت میکند. او که از سه سال پیش همکاریاش را با مرکز سلامت نسیم آغاز کرده، در رابطه با اهمیت طب تشخیصی و پیشگیری در سلامت روان میگوید: «همهی ما در خود یک صفتهای اولیهای داریم که منجر میشود به سمت یکسری اختلالات روانشناختی یا مشکلات روانشناختی سوق پیدا کنیم. علاوه بر عامل ژنتیکی، عاملهای محیطی، عواملی که میتوانیم خودمان دستکاریاش بکنیم نیز میتواند دخیل باشد.»
عباسی معتقد است: «اگر ما بتوانیم ابتدای امر قبل از اینکه این عوامل تبدیل به یک بیماری جدی یا یک چالش و آسیب جدی شود، رگههایش را بشناسیم یا بدانیم که زمینه چه اختلال و چه مشکلی را با توجه به سابقه، وراثت خانواده و با توجه به نوع رفتارمان داریم، خوب طبیعتاً آن چالش اساسی را تجربه نمیکنیم و ضربه و آسیب جدی هم نخواهیم داشت. این عدم آگاهی و شناخت از زمینههای روانی باعث میشود دیر به فکر راه حل باشیم و تازه بعد از اینکه زمان طولانی صرف حل آسیب کردیم، بخواهیم زندگی را بهینهسازی کنیم و برویم سراغ بهزیستی.»
روانشناس مرکز سلامت نسیم با اشاره به اینکه اگر ما این آگاهی را در ابتدا داشته باشیم، میتوانیم زودتر چالشهایمان را حل کنیم، میگوید: «شما فرض بر این بگذارید که مثلاً در بهترین حالت ما بیاییم از نوجوانی شروع کنیم به شناسایی رگههای آن اختلال. رگههایی که میتواند مشکلساز باشد یا اصلاً بیاییم این سوی ماجرا را نگاه کنیم، رگههایی را بسنجیم که میتواند کمککننده باشد. یعنی یکسری استعدادها یا ویژگیها که شاید اگر من بشناسم و تقویت کنم، کمکم هم میکند.
برای مثال شما یک آدم درونگرا را در نظر بگیرید، درونگرایی نوعی رفتار اجتماعی است که اگر زودتر تشخیص داده شود، فرد میداند که این ویژگی شخصیتی او است و صرفاً متفاوت از آدمهای برونگرا است. در این صورت طبیعتاً میدانیم چه چیزی برایش خوب است و او روی نقطهضعفها و نقطهقوتهایش مانور میدهد.»
عباسی می گوید: «در مورد افراد برونگرا هم همینطور. اگر ما بتوانیم اینها را بشناسیم علاوه بر اینکه میتوانیم جلوی آسیبهای او را بگیریم، میتوانیم باعث بشویم که بهزیستی در سطح جامعه بالاتر برود و طبیعتاً با بالا رفتن بهزیستی، امید هم در سطح جامعه خیلی بالاتر میرود.»
روانشناس مرکز سلامت نسیم با بیان اینکه با شناخت زود هنگام هر ویژگی رفتاری و روانی میتوانیم به سیستم کل جامعه هم کمک کرده و جلوی خیلی از آسیبها را بگیریم، توضیح میدهد: «فردی که بداند این مشکل را دارد، با نپرداختن به مشکل و حل نکردن آن، در ازدواجش دچار مشکل میشود، در کارش دچار مشکل میشود و همینطور در همه جنبه های اجتماعی؛ پس هر چه زودتر این چرخه را قطع میکند و طبیعتاً آسیب کمتری هم اتفاق میافتد.»