یکی از روش های اصلاح عیوب انکساری، استفاده از لنزهای تماسی است، انگیزه اصلی و اولیه در بسیاری از بیماران مسئله زیبایی و عدم استفاده از عینک است.
با این حال در مواردی که استفاده از عینک قابل تحمل نمی باشد، مانند آفاکی یکطرفه و آنیزومتروپی شدید و یا شرایطی که به علت آستیگماتیسم نامنظم، عینک نمی تواند عیب انکساری را اصلاح کند، استفاده از لنزهای تماسی جنبه درمانی دارد.
انواع و طرح های مختلف لنزهای تماسی
بسته به ماهیت ماده مصرفی در ساختمان لنزهای تماسی، آن ها می تواند از نوع سخت و یا نرم باشد.
- لنزهای تماسی زیبایی(Cosmetic) این لنزها برای تغییر رنگ چشم و یا برای پوشاندن ظاهر نامناسب چشم نابینا مورد استفاده قرار میگیرند.
- لنزهای تماسی نافذ گاز (Gas-Permeable) لنزهایی هستند که امکان عبور اکسیژن و دی اکسید کربن را فراهم میکنند.
- لنزهای تماسی پانسمانی(Bandage) لنزهایی هستند که بعد از قرار گرفتن روی قرنیه مانع از اثر عوامل خارجی مثل سایش پلک ها روی قرنیه میشود. همچنین باعث تجمع اشک جلوی قرنیه و امکان ترمیم ضایعات اپی تلیالی قرنیه را فراهم می سازند.
معمولا لنزهای تماسی سخت فقط روی قرنیه قرار می گیرند درحالیکه لنزهای نرم، لیمبوس و بخشی از ملتحمه روی صلبیه، مجاور لیمبوس را نیز می پوشانند که به آنها لنزهای نیم-اسکلرال می گویند.
لنزهای اسکلرال از انواع سخت می باشند که علاوه بر قرنیه قسمت عمده ای از صلبیه را نیز می پوشانند. از این لنزها در مواردی که سطح چشم غیرطبیعی است و سوختگی شدید وجود دارد مانند درگیری چشم در سندروم استیون-جانسون و یا پمفیگوئید سیکاتریسیل چشمی استفاده می شود. بدین ترتیب قرنیه از سطح غیرطبیعی پلک ها و ملتحمه پلکی جداشده و اشک در جلوی قرنیه ذخیره می شود.
عوارض چشمی لنزهای تماسی
1-عفونت
اگرچه به نسبت تعداد زیاد افرادی که از لنزهای تماسی استفاده میکنند شیوع عفونت کم است. اما چنانچه عفونت اتفاق بیفتد ممکن است به از بین رفتن قرنیه و حتی کوری منجر شود.
هیپوکسی قرنیه و ضربه ناشی از لنزهای تماسی ممکن است منجر به صدمه اپی تلیالی شده و زمینه برای اضافه شدن پاتوژن عفونی فراهم کنند.
پیشنهاد مطالعه:عمل لیزیک چشم آستیگمات چگونه انجام میشود؟
منبع عفونت ممکن است:
- از خود بیمار باشد که در این صورت پاتوژن شایع معمولا استافیلوکوک، استرپتوکوک و یا E-Coli می باشد
- و یا از محلول نگهدارنده لنز باشد، که پاتوژن شایع آن اکثرا سودوموناس است.
در چند سال اخیر نیز کراتیت اکانتاموبیایی در استفاده کنندگان از لنزهای تماسی به خصوص نوع نرم افزایش داشته است.
برداشتن نمونه از قرنیه برای تهیه اسمیر و کشت، کشت از محلول نگهدارنده لنز و ظرف آن و حتی کشت از لنزها در تشخیص پاتوژتن مسئول کراتیت کمک کننده می باشد.
2-نشانگان Over wearing: سندروم ناشی از طولانی مدت استفاده کردن از لنز علتی است که ممکن است، استفاده کننده از لنز را مجبور به مراجعه شبانه به کلینیک های اورژانس چشم پزشکی کند.
این مورد هنگامی ایجاد می شود که بیمار ساعات بیشتری از لنز استفاده کرده است. علائم معمولا 2-3 ساعت بعد از درآوردن لنز از چشم به صورت درد شدید چشم ظاهر می شود.
درد به علت پاره شدن میکروسیست های اپی تلیالی ناشی از هیپوکسی قرنیه است. در این حالت معاینه، قرنیه به خصوص در مرکز، به صورت نقطه ای با فلورسئین رنگ انجام می گیرد.
در نظر داشته باشید هرگونه اینفیلتراسیون در قرنیه پس از استفاده از لنز نرم و یا سخت باید به عنوان عفونت تلقی گردد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
3-کونژنکتیویت ژانت پاپیلاری(GPC)
این عارضه در استفاده از لنزهای تماسی نرم شناخته شده است و شکلی از واکنش های حساسیتی دیررس می باشد که با پاپی های ژانت در ملتحمه پلک فوقانی مشخص می شود. بیمار از خارش و ترشحات موکوسی و عدم تحمل لنز شکایت می کند.
هدف اصلی از درمان در این عارضه کاهش علائم بیمار در حالی است که همچنان از لنز تماسی استفاده میکند، است. در این صورت شستشوی لنز با محلول هیدروژن پراکسید به منظور برداشتن رسوبات از سطح لنز تماسی جدید با خواص متفاوت، پایدارکننده های Mast-Cell و یا قطره های استروئیدی است. اگر با وجود این مداخلات علائم کاهش نیافت می توان برای مدتی مصرف لنز تماسی را متوقف کرد.
پیشنهاد مطالعه:تأثیر دیابت بر چشم | دیابت با چشم‌ها چه کار میکند؟
4-واسکولاریزاسیون قرنیه
قرنیه در افراد سالم فاقد عروق است. اما تحت شرایط پاتولوژیک، مویرگ های جدیدی می توانند در قرنیه رشد کنند. به طور کلی واسکولاریزاسیون براساس شدت به سه دسته تقسیم می شود:
1-عروق زایی سطحی
2-عروق زایی پانوس
3- عروق زایی عمقی استرومال
به دلیل اینکه لنزهای تماسی به عنوان مانعی در برابر رسیدن اکسیژن به سطح قرنیه عمل می کنند، نفوذپذیری نسبت به اکسیژن فاکتور خیلی مهمی است که باید در انتخاب لنز تماسی مدنظر قرار گیرد.
مجموعه سلامت نسیم با ارائه بروزترین مقاله های علمی، خدمات غربالگری و تشخیصی پزشکی در صدد ارتقا وضعیت سلامت و پیشگیری از ابتلاء به بیماری هاست. هدف ما تامین سلامت و بهبود زندگی شماست.
منبع: کتاب چشم پزشکی عمومی نوشته دکتر محمدعلی جوادی