خلاقیت یکی از مفاهیم پیچیده مربوط به انسان است. زندگی پیچیده امروزي هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقیت ضرورت استمرار زندگی فعال به شمار میرود. انسان براي نشاط و پویایی نیاز به خلاقیت و ابتکار دارد تا هم انگیزه تنوع طلبی خود را ارضا کند و هم زمینۀ شکوفایی استعدادها و توانایی هاي خویش را فراهم سازد. با این وجود، این مفهوم مهم تاکنون توجه علمی کمتري را در مقایسه با مفهومی مانند هوش دریافت کرده است.
اهمیت وجود خلاقیت و تقویت آن
به رغم اهمیت کاربردي خلاقیت، ماهیت چند بعدي آن، تعریف و اندازه گیري این مفهوم را با مشکل مواجه ساخته است.در واقع بیش از 60 تعریف از این موضوع وجود دارد، بدون آنکه توافقی درمورد موثق بودن یک تعریف آن وجود داشته باشد. با این حال، می توان گفت که این موضوع بیشتر در ارتباط با مفاهیم تازگی و سودمندي تعریف شده است. یعنی نو و مفید بودن یک ایده یا محصول به عنوان یک ویژگی اصلی این موضوع پذیرفته شده است.
یک جنبه از این موضوع در واقع یک ویژگی عمومی است که به نسبت هاي متفاوتی در افراد وجود دارد و خلاقیت روزمره (همگانی) نامیده می شود. از این منظر می توان خلاقیت را به صورت پدیده اي روزمره و عام که همه می توانند از آن بهره مند شوند در نظر گرفت و حتی می توان آن را تضمین کننده سلامت روانی افراد دانست.
بنابراین افراد می توانند با پرورش خلاقیت و کسب مهارت هاي خاص در حیطه هاي متفاوت و ایجاد انگیزه کافی در زندگی روزمره، دست به ابتکار عمل بزنند و نیروها و استعدادهاي درونی خود را آشکار سازند و از آنها براي حل مشکلات و پیشبرد امور زندگی استفاده نمایند، شاید همین جنبه این موضوع است که بیشترین رابطه و همبستگی را با سلامت روانی پیدا می کند، نه سطوح بالاي خلاقیت که در افراد برجسته و نوابغ مشاهده میشود.
تعریف خلاقیت
تاثیر خلاقیت در زندگی روزمره
⦁ افرادي که از سطح خلاقیت بالاتري برخوردار هستند، اضطراب، افسردگی و استرس کمتري ادراك کرده و در ضمن ارزش بیشتري براي خود قائل هستند و آموزش مهارت تفکر خلاق می تواند سلامت عمومی و بهزیستی روانشناختی را در افراد افزایش دهد.
⦁ خلاقیت باعث بالا رفتن تحمل و نیرومندي “من” در افراد میگردد و چون این موضوع با خودمختاری در ارتباط است و فرد خود مختار نیز توانایی رویارویی با موقعیتهاي زندگی را فراهم می آورد، پس خلاقیت می تواند فرد را در مقابل آسیب روانی مقاوم کند.
حتما بخوانید:اعتیاد به اینترنت مخصوصا در نوجوانان میتونه تهدید کننده ی سلامت آنها باشه، در این مقاله تاثیر و ارتباط اعتیاد به اینترنت و سلامت عمومی رو بیشتر مطالعه کنید.
طبق تعریف، پذیرش مسئولیتها، ذوق توسعه امکانات و علایق خود، توانایی اخذ تصمیم شخصی، ذوق خوب کار کردن، حس مسئولیت پذیري، حس اعتماد به خود، هدفمداري، ارزشهاي شخصی، فردیت و یگانگی، انعطاف پذیري و گشاده نگري، کفایت فردي و خود مهارگري، تصمیم گیري مناسب، یافتن راههاي جدید و سازنده، ارزش قائل شدن براي خود و غیره که همگی عوامل مؤثر و تأثیر گذار بر سلامت روانی و جسمانی هستند، از ویژگی هاي افراد خلاق نیز به شمار می روند.
تاثیر خلاقیت در زندگی روزمره
ارتباط خلاقیت و سلامت روان
در واقع می توان گفت که خلاقیت به عنوان پدیده اي روزمره و عام که همه می توانند از آن بهره مند شوند می تواند تضمین کننده سلامت روانی افراد باشد. چراکه افراد با پرورش این استعداد و کسب مهارت هاي خاص در حیطه هاي متفاوت و ایجاد انگیزه کافی در زندگی روزمره، دست به ابتکارعمل زده و نیروها و استعدادهاي درونی خود را آشکار ساخته و از آن ها براي حل مشکلات و پیشبرد امور زندگی استفاده می نمایند، این جنبه خلاقیت بیشترین رابطه و همبستگی را با سلامت روانی دارد.
مطالب پیشنهادی
به عبارت دیگر افرادي که سطح خلاقیت بالاتري هستند اضطراب، افسردگی و تنیدگی کمتري را تجربه کنند. در واقع خلاقیت همگانی یا روزمره که تقریباً در همه افراد به چشم می خورد و قابل آموزش است، می تواند با پیش رو گذاشتن راهکارهاي جدید به حل مسائل زندگی کمک کند و فرد را از استرس ناشی از تعارض و نا کامی رها سازد و با افزایش خود کارآمدي، راه را بر یاس و ناامیدي ببندد و موجب کاهش اضطراب و افسردگی گردد، به همین دلیل خلاقیت می تواند سلامت عمومی و همچنین افسردگی را در افراد پیش بینی کند. یعنی هرچه فرد خلاق تر باشد، سلامت عمومی او بیشتر و افسردگی او کمتر خواهد بود.
ارتباط خلاقیت و سلامت روان
همانطور که در بالا اشاره شد، خلاقیت بالا با افسردگی پایین رابطه دارد و خلاقیت می تواند پیش بینی کننده افسردگی پایین باشد. همانطور که می دانیم فرد افسرده سطح پایینی از انرژي داشته، خمودي، بی حوصلگی و احساس ناامیدي را تجربه می کند و از خودکارآمدي تصوري پایینی برخوردار است. طبیعی است که چنین شخصی توان و انرژي لازم براي خلاقیت را دارا نمیباشد.
همچنین به واسطه احساس یاس و درماندگی و ناتوانی در حل مسئله به دنبال یافتن راههاي جدید و متفاوت براي مقابله با مشکلات خود نمیرود و از خلاقیت استفاده نمیکند و حتی آن را هم بی فایده می داند. بنابراین هیچگاه به دنبال پرورش این موضوع خود و استفاده از آن نیست. از طرف دیگر اگر فردي خلاق باشد افسرده نمی شود چرا که فرد خلاق هیچگاه در بن بست گیر نمی افتد، دست از تلاش نمیکشد، همیشه پویا و به دنبال تجارب جدید است و همیشه راهی براي رهایی می یابد. پس تقریباً هیچگاه در دام افسردگی گرفتار نمیشود. افسردگی، ایستایی و تسلیم است درحالیکه سلامتی پویایی، حرکت و تلاش است؛ ویژگی هایی که در افراد خلاق بسیار به چشم می خورد.
بنابراین می توان با بالا بردن خلاقیت در افراد به ویژه دانش آموزان، از طریق آموزش مهارت خلاقیت و دیگر راهکارهاي موجود در این زمینه، سلامت عمومی را در آنها افزایش داده و میزان افسردگی را کاهش داد. بنابراین آموزش خلاقیت و انجام تمرین و تکلیف ارتقادهنده خلاقیت به عنوان سر فصل دروس آموزشی مدارس براي دانش آموزان و همچنین ارائه دوره هایی براي آموزش والدین و معلمان براي کمک به دانش آموزان در این زمینه پیشنهاد می گردد.
در مجله ی فوربز میتونید مطالب بیشتری رو در مورد این موضوع مطالعه کنید.