بارداری با وجود بیماری قلبی شرایط بسیار ویژه‌ای برای یک خانم محسوب می‌شود. بارداری یکی از مهم‌ترین مراحل در زندگی هر خانم است. این مرحله ازاین‌جهت اهمیت دارد که سلامت مادر و جنین به هم گره‌خورده است. در افرادی که بارداری با وجود بیماری قلبی را تجربه می‌کنند باید بااحتیاط و دقت بیشتری شرایط مادر و جنین را زیر نظر گرفت.
در چنین شرایطی مشورت با پزشکان متخصص و نیز رعایت نکات پزشکی و دستوراتی که پزشکان صادر می‌کند، می‌تواند تضمین‌کننده یک حاملگی بی‌خطر و البته یک تولد شیرین در پی آن باشد. در این نوشتار به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم که یک خانم که در حال تجربه شرایط بارداری با وجود بیماری قلبی است، باید به چه نکاتی دقت داشته باشد.
حاملگی کار قلب را بیشتر می‌کند
حجم خون در دوران بارداری با وجود بیماری قلبی
مقدار خون مادر در زمان حاملگی معمولاً 30 الی 50 درصد زیاد می‌شود. این ازدیاد به دلیل نقش خون در تأمین تغذیه جنین رخ می‌دهد. با افزایش مقدار خون حجم کار قلب بیشتر شده و فشار بیشتری به قلب مادر وارد می‌آید. این تغییرات در سه ماه ابتدایی حاملگی اتفاق می‌افتند و در سه ماه دوم به حداکثر میزان خود می‌رسند. نهایتاً سیستم گردش خون عمومی و قلب و عروق مادر در سه ماه انتهایی بارداری و بعد از زایمان به حالت طبیعی بر می‌گردد.
ضربان قلب در یک زن باردار
قلب در یک زن باردار غالباً 10 الی 15 بار بیشتر از حالت عادی تپش خواهد داشت. افزایش ضربان قلب زنان باردار به‌خاطر زیادشدن حجم خون و تأمین اکسیژن و تغذیه جنین رخ می‌دهد. برای زنانی که از بیماری قلبی رنج می‌برند، افزایش تعداد و حجم خروجی ضربان قلب در دوران حاملگی می‌تواند عوارض و خطراتی به دنبال داشته باشد.
تغییر فشارخون خانم های باردار
فشارخون یک زن طی دوران بارداری با حالت طبیعی متفاوت است. یکی از فاکتورهای تغییردهنده فشارخون، مکان جنین در داخل رحم است که بر گردش خون در بدن مادر مؤثر است. همچنین زیادشدن حجم خون و افزایش تعداد ضربان هم بر تغییرات فشارخون زنان باردار مؤثر هستند. مکان جنین در داخل بدن مادر می‌تواند مانع از عملکرد صحیح عروق خونی در گردش خون شود.
برخلاف تصور عمومی، در دوران حاملگی فشارخون مقداری کاهش پیدا می‌کند و این موضوع باعث می‌شود تا زنان باردار احساس سبکی سر داشته باشند. البته این احساس نشان‌دهنده هیچ‌گونه عارضه‌ای نیست و سلامت این دسته از زنان را هیچ خطری تهدید نمی‌کند.
شرایط خاص قلبی – عروقی در بارداری با وجود بیماری قلبی
برخی خانم‌ها قبل از اینکه باردار شوند، از مشکلات قلبی و عروقی رنج می‌برند. این افراد باید به وضعیت خود در حین بارداری، قبل و بعد از آن توجه داشته باشند تا سلامت آن‌ها و فرزندشان تهدید نشود.
علاوه بر این، برای بعضی از خانم‌ها این بارداری است که باعث تشخیص مشکلات قلبی و عروقی آن‌ها می‌شود. مشکلاتی که حتی خود فرد نیز تا قبل از بارداری از آن‌ها اطلاعی نداشته است. در چنین شرایطی پزشک با بررسی وضعیت و حالت بیمار حتی ممکن است مانع بارداری شده یا دستور به سقط جنین دهد.
مهم‌ترین بیماری‌های عروقی در خانم های بارداری که مشکلات قلبی دارند
افرادی که بیماری قلبی جدی دارند یا تحت عمل پیوند قلب بوده‌اند یا از دریچه مصنوعی قلب استفاده می‌کنند، می‌توانند با برنامه‌ریزی صحیح دوران حاملگی بی‌خطری داشته باشند حتی اگر با وجود بیماری های قلبی باردار باشند
خانم‌هایی که در قلب آن‌ها دریچه به‌کاررفته است، باید قبل از حاملگی با متخصص زنان مشورت کنند تا برای آن‌ها برنامه‌ریزی اختصاصی صورت بگیرد. این احتمال وجود دارد که پزشک زنان برای این‌گونه افراد یک عمل جراحی تجویز کند. این عمل جراحی باید قبل از این که فرد برای حاملگی اقدام کند انجام شود.
پیشنهاد مطالعه:نشانه‌های پوکی استخوان در کودکان + پیشگیری و درمان آن
بیماری‌های شایع در بارداری با وجود بیماری قلبی:
- آریتمی (به‌هم‌ریختگی) ضربان قلب
- نقص‌های دریچه‌ای قلب:
دریچه‌های مصنوعی که در قلب استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث افزایش عوارض بارداری شوند. مواردی مثل تنگی دریچه آئورت یا دریچه میترال از جمله شایع‌ترین عارضه‌های مربوط به دریچه‌ها هستند که باید قبل از بارداری، با عمل جراحی درمان شوند. علاوه بر تنگی دریچه، زخم یا ناهنجاری دریچه هم از عواملی هستند که باید قبل از حاملگی رفع شوند.
- نارسایی احتقانی قلب
- کاردیومیوپاتی قلب:
کاردیومیوپاتی زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه قلب ضعیف شده و نمی‌تواند خون و اکسیژن را به درستی به تمام نقاط بدن ارسال کند. به صورت طبیعی، قلب برای جبران این نقص بزرگ‌تر می‌شود تا خون را با حجم و فشار بیشتری به اندام‌ها بفرستد. این بیماری می‌تواند به صورت مادرزادی به جنین و نوزاد منتقل شود.
نشانه‌های بیماری‌های قلبی – عروقی در زنان باردار
بیماری‌های قلبی – عروقی که در دوران بارداری و حاملگی رخ می‌دهند یا قبل‌تر وجود داشته و به لطف بارداری تشخیص‌داده‌شده‌اند، علائم مختلفی دارند. به‌طورکلی اگر بارداری با وجود بیماری قلبی رخ دهد، علائم زیر می‌توانند نشان‌دهنده بیماری‌های قلبی – عروقی باشند:
- تنگی نفس
- تپش قلب
- خستگی
- دفعات زیاد ادرار
- ضربان قلب بالا
- تورم در اندام‌ها (دست‌وپا)
دلایل ایجاد بیماری قلبی در دوران بارداری
اینکه چرا در زنان باردار که سابقه بیماری قلبی نداشته‌اند یا آن‌هایی که داشته‌اند ولی مطلع نبوده‌اند بیماری رخ می‌دهد، می‌تواند حاصل دلایل مختلفی باشد. البته بخشی از این دلایل در زنانی که از بیماری خود اطلاع داشته و دست به بارداری با وجود بیماری قلبی می‌زنند نیز صادق است.
این دلایل عبارت‌اند از:
- اضافه‌وزن و چاقی
- بارداری‌های متعدد در قبل
- باردار شدن در سنین بالا
- فرد یا خانواده فرد سابقه بیماری قلبی داشته باشند.
- مصرف مشروبات الکلی
- تغذیه نامناسب پیش از حاملگی و در دوران بارداری
پیشنهاد مطالعه:تأثیر دیابت بر چشم | دیابت با چشم‌ها چه کار می‌کند؟
اثرات بیماری‌های قلبی – عروقی بر جنین
همان‌طور که قبل‌تر تشریح شد، بارداری باعث تغییرات در فشار و حجم خون می‌شود. این تغییرات که در کار قلب نیز پدیدار می‌شوند، باعث می‌شوند تا مشکلاتی برای مادر و جنین رخ بدهد. هیپوکسی (کمبود اکسیژن)، ایجاد محدودیت در رشد جنین و تأثیر داروهای قلبی مادر، اصلی‌ترین عوارضی هستند که جنین به دلیل وجود بیماری قلبی در مادر خود، با آن‌ها مواجه می‌شود.
طبق توصیه پزشکان، زنانی که دارای بیماری قلبی هستند، باید با استفاده از راهنمایی پزشک خود داروهای مصرفی خود را تغییر دهند. معمولاً پزشکان قبل از بارداری نیز در 3 ماهه اول حاملگی، داروهای بیمار را تغییر می‌دهند تا از تأثیر منفی آن‌ها بر جنین تاحدامکان جلوگیری شود.
درمان بیماری‌های قلبی در هنگام بارداری
بارداری با وجود بیماری قلبی، شرایطی خاص است که نیاز به مراقبت و توجهی چندین برابر بارداری در حالت عادی دارد. درمان در این شرایط باید توسط پزشک طراحی شود و اوست که باید به نوع و میزان داروهای مصرفی یک خانم باردار نظارت داشته باشد. یک خانم باردار باید علاوه بر متخصص قلب، با یک متخصص اطفال نیز درباره نوع و میزان داروهایی که مصرف می‌کند مشورت داشته باشد تا درباره تأثیرات این داروها بر جنین و بعداً نوزاد آگاهی کامل داشته باشد.
آیا مصرف قرص‌های ضدبارداری برای بیمار قلبی مناسب است؟
اگر یک خانم بخواهد که به‌خاطر بیماری و مشکلات قلبی باردار نشود، ممکن است که تصمیم بگیرد تا از قرص‌های ضدبارداری استفاده کند. در این شرایط هم نظر پزشک است که باید به آن توجه شود. برای مثال اگر یک بیمار قلبی بدون مشورت با پزشک از داروهای استروژن دار استفاده کند، دچار عوارض بسیار خطرناکی خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: معکوس بودن اندام ها – ویروس کووید
در شرایط بارداری با وجود بیماری قلبی سزارین بهتر است یا زایمان طبیعی؟
معمولاً برای بیماران قلبی توصیه این است که از زایمان طبیعی استفاده کنند و به سراغ سزارین نروند. اصلی‌ترین دلیل این توصیه بی‌خطر بودن زایمان طبیعی است. بااین‌حال درصورتی‌که پزشک تشخیص دهد و یا شرایط به گونه دیگر پیش برود، می‌توان با رعایت نکات پزشکی از سزارین استفاده کرد.
سخن نهایی
تجربه مادری تجربه‌ای بسیار شیرین و البته ارزشمند و گرانبها است. بسیاری از خانم‌ها دوست دارند تا فرزند خود را به دنیا بیاورند و آرام‌آرام شاهد رشد او باشند. بااین‌حال بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی – عروقی و… می‌توانند در بعضی افراد مانعی جدی برای تحقق این خواسته باشند.
به همین دلیل خانم‌هایی که در شرایط بارداری با وجود بیماری قلبی قرار می‌گیرند می‌توانند با برنامه‌ریزی صحیح و رعایت نکاتی که در بالا بیان شد، از این دوره زندگی خود به‌سلامت عبور کنند.